Cezanın İnfazı Hesaplama | Şartlı Tahliye – Denetimli Serbestlik – MANİSA AVUKAT
Cezanın İnfazı Hesaplama Rehberi (Şartlı Tahliye – Denetimli Serbestlik – İçtima)
Manisa Avukatı|Av.Musa SARIKAYA
musasarikaya.av.tr
Cezanın İnfazı Hesaplama Rehberi (Şartlı Tahliye – Denetimli Serbestlik – İçtima)
Ceza yargılaması sonuçlandığında verilen hüküm, ceza adalet zincirinin yalnızca ilk halkasıdır. Gerçek süreç, kararın kesinleşmesini takiben işletilen infaz rejimi ile başlar. Bu nedenle ceza yargılamasıyla ilgilenen her hukukçu, en az maddi ceza hukuku kadar infaz hukuku tekniklerine hâkim olması gerektiği hususunda tereddüt bulunmamaktadır.
Bugün ceza hukukunun pratiğinde, infaz hesaplaması yapamayan hiçbir avukatın müvekkiline gerçek bir hukuki danışmanlık vermesi de pek mümkün görünmemektedir. Çünkü özellikle son 10 yılda çıkarılan yargı paketleri, geçici maddeler, denetimli serbestlik değişiklikleri ve koşullu salıverilme oranları, infaz rejimini son derece karmaşık bir hâle getirmiştir.
Bu yazı, hem mevzuattaki değişikliklerin hem de uygulamadaki önemli nüansların derlenmesi suretiyle, ilgi duyan meslektaşlarımıza ve Manisa Avukat arayışındaki müvekkil adaylarına belli seviyede fikir vermesi için Av. Musa Sarıkaya tarafından paylaşılmıştır.
İnfaz Hukukunun Temel Kavram ve Hesaplama Esasları nelerdir?
MEVZUAT
- 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (CGTİK)
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)
- Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği (ACİKAY)
SUÇ TARİHİNİN İNFAZA ETKİSİ NEDİR?
- İnfaz Hukukunda cezanın infazında koşullu salıverilmenin hangi oranda uygulanacağına ilişkin esas alınacak tarih, suç tarihidir.
CEZANIN KESİNLEŞME TARİHİ TARİHİ NEDİR?
- İnfaz Hukukunun konusu kesinleşmiş mahkumiyet kararlarıdır. Bu sebeple cezanın kesinleştiği tarih de kişinin infaz şekil ve süresini önemli ölçüde etkiler.
ADLİ PARA CEZASI NEDİR?
- Adlî para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yedi yüz otuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir. (TCK 52)
HAPİS CEZASI ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
- Hapis cezaları şunlardır:
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.
b) Müebbet hapis cezası.
c) Süreli hapis cezası.(TCK 46)
KAPALI CEZA İNFAZ KURUMU NEDİR?
- Kapalı ceza infaz kurumları, iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan, firara karşı teknik, mekanik, elektronik veya fizikî engellerle donatılmış, oda ve koridor kapıları kapalı tutulan, ancak mevzuatın belirttiği hâllerde aynı oda dışındaki hükümlüler arasında ve dış çevre ile temasın olanaklı bulunduğu, yeterli düzeyde güvenlik sağlanmış ve hükümlünün gereksinimine göre bireysel, grup hâlinde veya toplu olarak iyileştirme yöntemlerinin uygulanabileceği tesislerdir. (CGTİK 8)
AÇIK CEZA İNFAZ KURUMU NEDİR?
Açık ceza infaz kurumları, hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen, firara karşı engelleri ve dış güvenlik görevlisi bulunmayan, güvenlik bakımından kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yetinilen kurumlardır. Açık ceza infaz kurumları ihtiyaca göre ayrıca;
a) Kadın açık ceza infaz kurumları,
b) Gençlik açık ceza infaz kurumları,
Şeklinde kurulabilir. (CGTİK 14)
DENETİMLİ SERBESTLİK NEDİR?
Hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi hâlli hükümlülerin talebi hâlinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir. (CGTİK 105/A)
04.06.2025 tarihinden itibaren işlenen suçlar yönünden:
Hükümlünün bu infaz usulünden yararlanabilmesi için, beş günden az olmamak üzere koşullu salıverilme tarihine kadar ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken sürenin en az onda birini ceza infaz kurumunda geçirmiş olması gerekir. (CGTİK 105/A)
KOŞULLU SALIVERİLME NEDİR?
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar otuz yılını,
- Müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar yirmi dört yılını,
- Diğer süreli hapis cezalarına mahkûm edilmiş olanlar ise cezalarının yarısını
infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler. (CGTİK 107/2)
İDARE VE GÖZLEM KURULLARININ YETKİLERİ NELERDİR?
- Hükümlüler hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde bulunmak,
- Hükümlüleri sınıflandırmak, gruplandırmak, durumlarına uygun infaz kurumlarına ayrılmalarına karar vermek,
- Uygulanacak infaz ve iyileştirme rejimini saptamak, mevzuatta iyi hâlliliğin arandığı diğer durumlar ile ilgili değerlendirmeleri yapmak ile görevlidir.
İdare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir Cumhuriyet savcısı başkanlık eder. Ayrıca idare ve gözlem kuruluna, Cumhuriyet başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme kurulu üyesi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı il veya ilçe müdürlükleri tarafından belirlenen birer uzman kişi katılır. (CGTİK 89)
İYİ HALLİ OLMAK NE DEMEKTİR?
Hükümlüler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda;
- Ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı,
- Haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı,
- Yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği,
- Uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı,
- Tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında, idare ve gözlem kurulu tarafından iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulur. (CGTİK 89/1)
SUÇTA TEKERRÜR NE DEMEKTİR?
- Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suçun işlenmesi hâlinde, tekerrür hükümleri uygulanır. Bunun için cezanın infaz edilmiş olması gerekmez.
Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı;
a) Beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl,
b) Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet hâlinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz. (TCK 58)
- Tekerrür hâlinde, sonraki suça ilişkin kanun maddesinde seçimlik olarak hapis cezası ile adlî para cezası öngörülmüşse, hapis cezasına hükmolunur. (3)
- Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçları hariç olmak üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas olmaz. (4)
- Fiili işlediği sırada on sekiz yaşını doldurmamış olan kişilerin işlediği suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanmaz. (5)
- Tekerrür hâlinde hükmolunan ceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilir. Ayrıca, mükerrir hakkında cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. (6)
- Mahkûmiyet kararında, hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı belirtilir. (7)
- Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır. (8)
- Mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanmasına hükmedilir. (9)
(TCK 58)
MÜDDETNAME NEDİR?
- Müddetname, hükümlülerin ne kadar süre ile ceza infaz kurumunda kalacaklarını ve koşullu salıverilme tarihlerini gösterir, Cumhuriyet savcısınca hazırlanan belgedir. (CGTİK 20/4)
İÇTİMA NEDİR?
Bir kişi hakkında hükmolunan her bir ceza diğerinden bağımsızdır, varlıklarını ayrı ayrı korurlar. Ancak bir kişi hakkında başka başka kesinleşmiş hükümler bulunur ise, 107. maddenin uygulanabilmesi yönünden infaz hâkimliğinden bir toplama kararı istenir. Adlî para cezasından çevrilen ve ceza infaz kurumunda infaz edilme aşamasına gelen hapis cezaları da toplama kararına dâhil edilir. (CGTİK 99)
MAHSUP NEDİR?
- Hüküm kesinleşmeden önce gerçekleşen ve şahsî hürriyeti sınırlama sonucunu doğuran bütün hâller nedeniyle geçirilmiş süreler, hükmolunan hapis cezasından indirilir.
- Adlî para cezasına hükmedilmesi durumunda, bir gün yüz Türk Lirası sayılmak üzere bu cezadan indirim yapılır. (TCK 63)
CEZALARIN İNFAZINA NASIL BAŞLANIR?
- Hapis cezasını içeren kesinleşmiş mahkûmiyet kararları, mahkemece, hangi hükümlü ve hangi cezanın infazına ilişkin olduğu açıkça belirtilmek suretiyle Cumhuriyet başsavcılığına verilir.
- Cumhuriyet başsavcılığınca infaz defterine kaydedilen ilamdaki cezanın süresi gözetilerek hükümlü hakkında çağrı kâğıdı veya yakalama emri çıkarılır.
Çağrı kâğıdı, hükümde gösterilen adrese tebliğ edilir. Hükümlü, adres değişikliklerini mahkemeye veya Cumhuriyet başsavcılığına bildirmekle yükümlüdür. Aksi hâlde hükümde gösterilen adreste yapılan tebligat geçerlidir.
Hükümlüye, Cumhuriyet başsavcılığınca düzenlenen, ceza infaz kurumuna alındığı ve salıverileceği tarih ile ceza süresini ve cezanın hangi hükme ilişkin bulunduğunu belirten bir belge verilir. (CGTİK 20)
Manisa Avukatı|Av.Musa SARIKAYA
musasarikaya.av.tr
http://cezanin-infazi-hesaplama
